تمرین‌های درس 3 عربی دوازدهم انسانی
اَلتَّمْرينُ الأوّل: ابْحَثْ عَنْ كَلِمَةٍ مُناسِبَةٍ لِلتَّوضيحاتِ التّاليَةِ في مُعْجَمِ الدَّرسِ.
(در واژه نامه درس به دنبال واژه مناسبی برای توضیحات زیر بگرد.)
۱- صَبيٌّ قَبلَ سِنِّ البُلوغِ. (کودکی پیش از سنّ بلوغ.) الیافِع / الأمرَد
2- جَعَلَهُ حُرّاً وَ أخرَجَهُ مِنَ العُبوديَّةِ. (او را آزاد کرد [قرار داد] و از بردگی درآورد.) أعتَقَ
3- الرَّجُلُ أوِ المَرأةُ الکَبيرَةُ فِي السِّنِّ. (مرد یا زن بزرگسال.) العَجوز
4- قِطعَةٌ مِنَ قُماشٍ يُلبَسُ فَوقَ المَلابِسِ کَالعِباءَةِ. (تکه ای پارچه که مانند چادر روی لباسها پوشیده می شود.) الرّداء
5- ثَمَرَةٌ قِشرُها صُلبٌ وَ غَيرُ صالِحٍ لِلأکلِ، يُکسَرُ لِتَناوُلِها. (میوه ای که پوستش سخت است و نامناسب برای خوردن است؛ برای خوردنش شکسته می شود.) الجوز
اَلتَّمْرينُ الثّاني: إقرَأ النَّصَّ التّاليَ ثُمَّ تَرجِمِ الکلماتِ الحَمراء.
(متن زیر را بخوان؛ سپس واژگان سرخ را ترجمه کن.)
دَخَلَ رَسولُ اللهِ (ص) في مَسجِدٍ. کانَ فِي المَسجِدِ جَماعَتانِ. جَماعَةٌ يَتَفَقَّهونَ وَ جَماعَةٌ يَدعونَ اللهَ وَ يَسألونَهُ. فَقالَ: کِلَا الجَماعَتَينِ إلَی خَيرٍ. أمّا هؤلاءِ فَيَدعونَ اللهَ؛ وَ أمّا هؤلاءِ فَيَتَعَلَّمونَ وَ يُفَقِّهونَ الجاهِلَ. هؤلاءِ أفضَلُ. بِالتَّعليمِ أُرسِلتُ. ثُمَّ قَعَدَ مَعَهُم.
پيامبر خدا وارد مسجدی شد. دو گروه در مسجد بودند. گروهی دانش فرا می گرفتند و گروهی به درگاهِ خدا دعا می کردند و از او درخواست می کردند. پس (ايشان) فرمودند: هر دو گروه در راه خوبی هستند؛ امّا اينها به درگاهِ خدا دعا می کنند؛ و امّا اينان دانش فرا می گيرند و نادان را دانا می کنند؛ اينان برترند. (من) برای ياد دادن برانگيخته شده ام. سپس با آنها نشست.
و الآنَ أجِب عَمّا يَلي حَسَبَ النَّصِّ. (و اکنون بر حسب متن به آنچه می آید پاسخ بده.)
۱- لِماذا جاءَت کَلِمَةُ «مَسجِدٍ» فِي المَرَّةِ الأُولَی بِدونِ أل وَ فِي المَرَّةِ الثّانيَةِ مَعَ أل؟ (چرا واژه «مسجد» بار نخست بدون «ال» و بار دوم با «ال» آمده است؟)
– زيرا كلمه مسجد بار اوّل ناشناس بود، يا به اصطلاح نكره بود و بار دوم، شناخته شده، يعني به اصطلاح معرفه است.
2- ما هُوَ نَوعُ هذِهِ الکَلِماتِ؟ التَّعليم: مصدر باب تفعیل / الجاهِل: اسم فاعل / الأفضَل: اسم تفضیل
3- اُکتُب نَوعَ هذَينِ الفِعلَينِ وَ صيغَتَهُما وَ بابَهُما. (نوع این دو فعل و صیغه آن دو و بابشان را بنویس.)
يَتَفَقَّهونَ: فعلٌ مضارعٌ معلومٌ للغائبینَ من باب تفعّل
أُرسِلتُ: فعلٌ ماضٍ للمتکلم وحده مجهول من باب افعال
4- أعرِبِ الکَلماتِ الَّتي تَحتَها خَطٌّ: (اعراب واژگانی را که زیرششان خط است بازگو کن.)
اللهِ: مضاف الیه و مجرور / اللهَ: مفعول به و منصوب / خَيرٍ: مجرور به حرف جرّ / الجاهِلَ: مفعول به و منصوب / أفضَلُ: خبر و مرفوع
5- اُکتُب مُتَرادِف «جَلَسَ» وَ «بُعِثتُ» و «أحسَنُ» في النَّصِّ. (مترادف «جَلَسَ» وَ «بُعِثتُ» و «أحسَنُ» در متن را بنویس.)
قعَدَ(نشست) / أُرسلتُ(فرستاده شدم) / أَفضَل: (برتر)
6- اُکتُب جمعَ التَّکسيرِ لهذِهِ الأسماءِ: (جمع شکسته برای این اسمها را بنویس.)
– رَسول: ج رُسُل، جاهِل: ج جُهّال، أفضَل: ج أفاضل و تَعليم: ج تعالیم
الَتمرينُ الثاّلثُ: عَيِّن الکلمةَ الغريبةَ في کُلِّ مَجموعَةٍ مَعَ بَيانِ السَّبَبِ.
(واژه ناهماهنگ را در هر مجموعه با بیان سبب شناسایی کن.)
۱- اليافِع(جوان کم سال) □ الشّابّ(جوان) □ الأمرَد(نوجوان بی ریش) □ العَجوز(پیر) □ الوِعاء(ظرف) ■
2- الرَّصيد(اعتبار مالی) ■ الرِّداء(بالاپوش) □ الفُستان(پیراهن زنانه) □ القَميص(پیراهن) □ السِّروال(شلوار) □
3- الأفراس(اسبها؛ فرَس) □ القَصير(کوتاه) ■ الکِلاب (سگها؛ کَلب) □ الذِّئاب(گرگها؛ ذِئب) □ الأُسود(شیرها؛ أَسَد) □
4- الإخوَة(برادران؛ أخ) □ الأُمَّهات(مادران؛ أمّ) □ الأجداد(نیاکان؛ جدّ) □ الآبار(چاه ها؛ بِئر) ■ الأخَوات(خواهران؛ أُخت) □
5- القِشر(پوست) □ الفَظّ(تندخو) ■ الجِذع(تنه) □ الغُصن(شاخه) □ الثَّمَر(میوه) □
6- الفَستُق(پسته) □ الجَوز(گردو) □ النَّوم(خواب) ■ العِنَب(انگور) □ التُّفّاح(سیب) □
اَلتَّمرينُ الرّابِعُ: ضَعِ المُتَرادفاتِ وَ المُتَضادّاتِ في مکانِهَا المُناسِب.
(مترادف و متضاد را در جایگاه مناسبش بگذار)
غَلا(گران شد)≠ رَخُصَ (ارزان شد) / الشِّراء(خرید)≠ البَيع(فروش) / اتَّسَعَ (فراخ شد) ≠ ضاقَ(تنگ شد) / أعطَی(داد) ≠ أخَذَ(گرفت) / الشَّمال(راست) ≠ اليَمين(چپ)
قَدَرَ(توانست) = اِستَطاعَ / الدَّاء(بیماری) = المَرَض / الصَّبيّ (کودک) = الوَلَد (فرزند) / راحَ (رفت) = ذَهَبَ / الأعوام (سالها) = السِّنين / الرَّوح(رحمت) = الرَّحمَة / صارَ(گشت) = أصبَحَ
الَتمرينُ الخْامِسُ:
أ- تَرجِمِ الأفعالَ. (فعل‌ها را ترجمه کن)
۱- تَقتَرِحنَ: پيشنهاد می دهيد | رجاءً، اِقتَرِحنَ: لطفا پیشنهاد دهید | 7- اِنفَتَحَ: گشوده شد | لَم يَنفَتِح: گشوده نشد؛ گشوده نشده است |
2- تَبتَعِدُ: دور می شوی | لا تَبتَعِدْ: دور نشو | 8- تَظاهَرَ: وانمود کرد | لا نتَظاهَرُ: وانمود نمی کنیم |
3- تُسرِعُ: می شتابی | أسرِع: بشتاب | 9- تَوَکَّلَ: توکّل کرد | سَنَتَوَکَّلُ: توکل خواهیم کرد |
4- يَعتَذِرُ: پوزش می خواهد | أعتَذِرُ: پوزش می خواهم | 10- عَلَّمْ: آموزش بده | عَلِّمْني: به من آموزش بده |
5- قاتَلَ: جنگيد | لا يُقاتِلْ: نباید بجنگد | 11- يَرجِعُ: برمی گردد | لَن يَرجِعَ: برنخواهد گشت |
6- اِستَهلَکَ: مصرف کرد | مَا استَهلَکنا: مصرف نکردیم | 12- يَنجَحُ: موفّق می شود | لِيَنجَحْ: باید موفق شود |
ب- تَرجِمِ الأسماء. (اسمها را ترجمه کن)
۱- کَبُرَ: بزرگ شد | الأکابِر: بزرگتران (جمع أكبَر) اسم تفضیل(أفعل) | 7- اِحتَفَلَ: جشن گرفت | الاِحتِفالات: جشن [گرفتن] ها مصدر |
2- نَدِمَ: پشيمان شد | النّادِمون: پشیمانها اسم فاعل(فاعل) | 8- اِستَمَعَ: گوش فرا داد | المُستَمِعينَ: گوش فرادهندگان اسم فاعل |
3- عَمِلَ: کار کرد | المَعمَل: کارگاه اسم مکان(مَفعَل) | 9- غَفَرَ: آمرزيد | الغَفّار: بسیار آمرزنده اسم مبالغه (فعّال) |
4- نَصَرَ: ياری کرد | المَنصورات: یاری شدگان اسم مفعول (مفعول) | 10- لَعِبَ: بازی کرد | المَلاعِب: ورزشگاهها (جمع ملعب) اسم مکان |
5- شَجَّعَ: تشويق کرد | المُشَجِّعَة: تشویش کننده اسم فاعل | 11- صَغُرَ: کوچک شد | الصُّغرَی: کوچک تر/ کوچکترین اسم تفضیل(فُعلی) |
6- عَيَّنَ: مشخّص کرد | المُعَيَّن: مشخص شده اسم مفعول | 12- دَرَّسَ: درس داد | التَّدريس: درس دادن مصدر |
اَلتَّمرينُ السّادِسُ: عَيِّنِ الْمَحَلَّ الْإعرابيَّ لِلْکَلِماتِ الَّتي تَحتَها خَطٌّ.
(نقش واژگانی را که زیر آنها خط است شناسایی کن)
۱- مُداراةُ النّاسِ نِصفُ الْإيمانِ. (نرم‌خویی با مردم نیمی از ایمان است.)
مُداراةُ: مبتدا / النّاسِ: مضاف الیه / نِصفُ: خبر/ الْإيمان: مضاف الیه
2- عَدوٌّ عاقلٌ خَيرٌ مِن صَديقٍ جاهِلٍ. (دشمن خردمند بهتر از دوست نادان است.)
عَدوٌّ: مبتدا / عاقلٌ: صفت / خَيرٌ: خبر / صَديقٍ: مجرور به حرف جرّ/ جاهِلٍ: صفت
3- يا حَبيبي، لا تقُلْ کَلاماً إلَّا الحَقَّ أبَدَا.ً (ای دوست، هرگز سخنی به جز حق را نگو.)
کَلاماً: مفعول / الحَقَّ: مستثنی
4- العِلمُ فِي الصِّغَر کَالنَّقشِ فِي الْحَجَرِ. (دانش در خردسالی مانند نقش در سنگ است.)
النَّقشِ: مجرور به حرف جرّ / الْحَجَرِ: مجرور به حرف جرّ
5- أَضعَفُ النّاسِ مَنْ ضَعُفَ عنَ کِتمانِ سِرّهِ. (ضعیف ترین مردم کسی است که از پوشاندن رازش ناتوان باشد.)
أَضعَفُ: مبتدا / الناّسِ: مضاف الیه / کِتمانِ: مجرور به حرف جرّ / سِرّ: مضاف الیه
الَتمَّرينُ السّابِعُ:
أ. اِبْحَثْ عَنِ الْأسَماءِ التّاليَةِ في ما يَلي. (در آنچه می آید به دنبال اسم‌های زیر باش.)
(اسِمِ الفْاعِلِ وَ اسْمِ المَفعولِ وَ اسْمِ المُبالغَةِ وَ اسْمِ التفَّضيلِ وَ اسْمِ المَکانِ)
1- ﴿إنَّ النَّفْسَ لَأمّارَةٌ بِالسّوءِ….﴾ [يوسُف: 53] (همانا نفس به بدی بسیار دستوردهنده است.) / الأمّارَة: اسْمِ المُبالغَةِ
2- اِعْلَمْ بِأنَّ خَيْرَ الْإخوانِ أقدَمُهُم. (بدان که بهترین برادران کهن ترینشان است.) خَيْر: اسْمِ التفَّضيلِ / أقدَم: اسْمِ التفَّضيلِ
۳- أکْبَرُ الْحُمقِ الْإغراقُ فِي الْمَدحِ وَ الذَّمِّ. [اَلْإمامُ عَليٌّ] (بزرگترین نادانی زیاده روی در ستایش و نکوهش است.) أکْبَر: اسْمِ التفَّضيلِ
4. طَلَبُ الْحاجَةِ مِنْ غَيْرِ أهْلِها أشَدُّ مِنَ الْمَوْتِ. [اَلْإمامُ عَليٌّ] (درخواست نیاز از نااهلش، سخت تر از مرگ است.) أشَدّ: اسْمِ التفَّضيلِ
5. قُمْ عَنْ مَجلِسِكَ لأبيكَ وَ مُعَلِّمِكَ وَ إنْ کُنت أميراً. (اگرچه فرمانده باشی، برای پدرت و آموزگارت از نشستنگاهت برخیز.) مَجلِسِ: اسْمِ المَکانِ / مُعَلِّمِ: اسِمِ الفْاعِلِ
6-. يَومُ الْعَدلِ عَلَي الظّالِمِ أشدُّ مِن یوم الجَوْر علی المَظلوم. (روز داد بر ستمگر سخت تر از روز بیداد بر ستم دیده است.) الظّالِمِ: اسِمِ الفْاعِلِ/ أشَدّ: اسْمِ التفَّضيلِ / المَظلوم: اسْمِ المَفعولِ
ب. أَعْرِبْ ما أُشيرَ إلَيهِ بِخَطٍّ. (اعراب آنچه را با خط به آن اشاره شده بازگو کن.)
النَّفْسَ: اسم إنّ؛ منصوب به فتحه / لَأمّارَةٌ: خبر إنّ؛ مرفوع به ضمّه
خَيْرَ: اسم إنّ؛ منصوب به فتحه / الْإخوانِ: مضاف الیه؛ مجرور به کسره / أقدَمُ: خبر إنّ؛ مرفوع به ضمّه
أکْبَرُ: مبتدا؛ مرفوع به ضمّه / الْحُمقِ: مضاف الیه؛ مجرور به کسره / الْإغراقُ: خبر؛ مرفوع به ضمّه
طَلَبُ: مبتدا؛ مرفوع به ضمّه / أشَدُّ: خبر؛ مرفوع به ضمّه
مَجلِسِ: مجرور به حرف جر
يَومُ: مبتدا؛ مرفوع به ضمّه / الْعَدلِ: مضاف الیه؛ مجرور به کسره / أشدُّ: خبر؛ مرفوع به ضمّه / یوم: مجرور به حرف جرّ / المَظلوم: مجرور به حرف جرّ